مقایسه ی ریشه های موئی القا شده توسط برخی سویه های اگروباکتریوم رایزوژنز (agrobacterium rhizogenese) در کاسنی (cichorium intybus)

کاسنی (cichorium intybus l.) گیاهی دوساله متعلق به تیره گل ستاره ای ها (asteraceae) است که از همه قسمت های این گیاه (ریشه، برگ، دانه) استفاده دارویی می شود. ریشه غده ای این گیاه حاوی ترکیبات دارویی شامل چندین ترکیب دارویی مهم همچون اینولین، سزکوئی ترپن لاکتون ها، کومارین ها، فلاونوئیدها و ویتامین ها است. این ترکیبات به عنوان عوامل ضد سموم کبدی، ضد زخم معده، ضد التهاب، اشتهاآور، مدر و ..... استفاده می شوند. همچنین از گیاه کاسنی به دلیل ترکیبات آنتی رادیکال و آنتی اکسیدان برای درمان ایدز، سرطان ودیابت نیز استفاده می شود. در بسیاری از گیاهان، کشت ریشه موئی (hairy root culture) روشی موثر برای تولید متابولیت های ثانویه است. چنین کشتی دارای پایداری ژنتیکی و بیوشیمیایی بوده و همچنین میزان رشد سریع و توانایی سنتز ترکیبات طبیعی در سطوح قابل مقایسه با گیاهان کامل (و گاه حتی بیشتر)، از دیگر ویژگی های این نوع کشت می باشد. تشکیل ریشه های موئی در گیاهان در واقع حاصل نوعی بیماری گیاهی است که بوسیله ی آگروباکتریوم رایزوژنز، که یک باکتری گرم منفی خاکزی است، ایجاد می شود. وقتی که باکتری گیاه را آلوده می کند، t-dna که بین قسمت های trو tl در پلاسمید ri باکتری قرار دارد، به گیاه منتقل شده و در ژنوم هسته ای گیاه میزبان قرار می گیرد. به دنبال فرآیند ترانسفورماسیون ریشه موئی در و یا نزدیک محل آلودگی ایجاد می شود. در این پژوهش قطعات جداکشت برگ حاصل از گیاهچه های چهار هفته ای بدست آمده از کشت بذر کاسنی در شرایط درون شیشه ای با آگروباکتریوم رایزوژنز سویه های a4، ar15834 و ar2656 تلقیح شدند. ریشه های موئی بین 2 تا 3 هفته بعد از آلودگی ظاهر شدند. دودمان های مختلف ریشه ای جدا و فورا به 30 میلی لیتر محیط کشت ½ ms حاوی آنتی بیوتیک سفوتاکسیم mg/l 250 شدند و در شیکر انکوباتور (rpm90) با دمای 25-24 درجه سانتی گراد و در شرایط تاریکی نگهداری شدند. دودمان های ریشه ای متفاوت از نظر سرعت رشد و میزان فنل و فلاونوئید مورد مقایسه قرار گرفتند همچنین محتوای شیکوریک اسید دودمان ها نیز با استفاده از hplc به دست آمد. به علاوه، یکی از دودمان ها تحت تاثیر غلظت هایی از znso4 در زمان های مختلف قرار گرفت و تمام اندازه گیری های قبلی در مورد این نمونه ها نیز تکرار شد. گیاهچه تراریخت نیز از یکی از دودمان های ریشه ای به دست آمد. در این مطالعه دودمان هایی با مقدار مطلوبی از سرعت رشد، فنل، فلاونوئید و شیکوریک اسید به دست آمد. متعاقب اثر روی،کاهش معنی داری در میزان رشد پس از 72 ساعت در غلظت-های 5 و 10 میلی مولار دیده شد. محتوای فنل و فلاونوئید نسبت به شاهد تغییر معنی داری را نشان نداد. شیکوریک اسید نیز پس از 24 ساعت در غلظت 1 میلی مولار به طور معنی داری افزایش یافت. نتایج حاصل از pcr برای ژن rolb تراریخته بودن ریشه ها و نیز گیاهچه های تراریخت را تایید کرد. تفاوت های مشاهده شده در محتوای متابولیت های ثانویه در دودمان های ریشه ای مختلف احتمالا به دلیل تصادفی بودن انتقال t-dna به ژنوم گیاه و تفاوت در جایگاه استقرار آن است. با توجه به عدم تغییرات قابل ملاحظه در اثر تیمار روی، به نظر می رسد در مطالعات بعدی باید از غلظت های بالاتر و مدت زمان های طولانی تری برای تیماردهی با این ماده استفاده نمود.